(Nie)obca młoda mowa. O języku i komunikacji młodego pokolenia – scenariusz warsztatu

Zapraszamy do zapoznania się z inspiracyjnym scenariuszem do słowotwórczych warsztatów programu „Młoda Mowa”. Poniżej plik do pobrania.

Forma zajęć: warsztaty

Cel:

Interpretacja kodu językowego i komunikacyjnego młodego pokolenia w aspekcie tendencji obserwowanych we współczesnym języku

Oczekiwane efekty:

Wiedza:

Słuchacz:

• wie, na czym polega społeczne zróżnicowanie języka,

• zna podstawy polszczyzny środowiskowej,

• rozumie wpływ młodomowy na kulturę współczesną, w tym współczesny język potoczny, kulturę internetową,

• zna wiarygodne źródła do weryfikacji znaczeń wyrazowych.

Umiejętności:

Słuchacz:

• rozpoznaje podstawowe funkcje języka i komunikatu

• identyfikuje język młodzieżowy i jego wyznaczniki,

• potrafi „przełączać” kody językowe adekwatnie do sytuacji,

• wskazuje neologizmy i neosemantyzmy młodzieżowe oraz podaje ich znaczenia

• wskazuje kontekst i źródło użycia neologizmów młodzieżowych.

Kompetencje społeczne:

Słuchacz:

• ma świadomość znaczenia języka w tworzeniu społeczności młodzieżowej;

• potrafi współpracować w ramach zespołu nad zadaniem językowym

• identyfikuje problemy związane z nieetycznymi i nieestetycznymi zachowaniami komunikacyjnymi

• wyraża poszanowanie dla użytkowników języka.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie:

Integracja zespołu warsztatowego za pomocą gier interpersonalnych, np. :

–Niech wstaną wszyscy, którzy… lubią lody, …lubią książki przygodowe, …napisali kiedyś wiersz, … lubią gry internetowe itd.

-Trzy pytania…: uczestnicy są dobierani w pary na podstawie np. zbliżonego koloru swojego ubrania, następnie zadają sobie wzajemnie trzy pytania na swój temat. Pytania muszą być sformułowane na tyle ogólnie, aby zainspirować do wypowiedzi. Następnie każdy z rozmówców na forum grupy w ściśle określonym czasie przedstawia swojego rozmówcę, używając odpowiedniego słownictwa i interesującej formy wypowiedzi.

2. Wokół odmian języka:

-Czy znasz polski? Potyczki językowe

Uczestnicy dzielą się na trzy grupy, które będą prowadzić ze sobą rywalizację. Poszczególne osoby z grupy losują karteczki ze słowami. Muszą podać ich znaczenie w ciągu 10 sekund. Możliwa jest konsultacja z grupą, ale tylko w obrębie wyznaczonego czasu. Karteczki są odkładane do specjalnych pojemników z napisami: 1. język młodzieżowy; 2. język minionych pokoleń, 3. język gwarowy, 4. język zawodowy. Za każdą poprawną odpowiedź grupa otrzymuje jeden punkt. Zwycięża ta grupa, która ma najwięcej punktów.

Lista przykładowych słów do wykorzystania

absztyfikant, agnostyk, alternatywka, asap, brif, butonierka, dedlajn, dojutrek, fidrygałki, IMO, kajet, kejs, lico, m8, mieć kola, omasta, (coś) oddaje, pijwa, pluskiewki, RIGCZ, crush, skonfundowany, wiem, co jest 5, bajtel, ciepać

Prowadzący zachęca wybrane osoby do odczytania słów z pojemników. Następnie prosi o uwagi na temat poszczególnych kategorii zgromadzonego słownictwa. Informuje zebranych, że w ramach komunikowania się użytkownicy języka posługują się jego różnymi odmianami. Na przykład ze względu na więź środowiskową lub wiek można mówić o „języku”[1] młodzieży, „języku” seniorów, ze względu na zainteresowania – o „języku” graczy komputerowych, ze względu na zróżnicowanie terytorialne wyróżnia się dialekty i gwary, ze względu na relacje zawodowe – profesjolekt (język zawodowy), z kolei ze względu na funkcję – odmiany funkcjonalne, np. „język” urzędowy, naukowy itd.

3. Język młodzieży pod lupą

Prowadzący informuje, że uczestnicy dokonają analizy wyrazów i wyrażeń używanych przez młodzież w komunikacji nieoficjalnej oraz prześledzą ich funkcjonowanie w kulturze popularnej. Prowadzący prezentuje stronę Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży, do której młodzież może zgłaszać swoje propozycje słów, wyrażeń, zwrotów, powiedzeń, memów itd. oraz szukać opisu znaczeń neologizmów.

Prowadzący dzieli uczestników na 5 zespołów. Każdy z zespołów przygotowuje opis 4 przykładów jednej z wylosowanych kategorii młodomowy, np.:

a. nazw ludzi (np. zoomer, kidsiak, piłkarzyk, zodiakara)

b. nazw wartościujących (np. essa, krindż, gitówa, pogChamp)

c. nazw zachowań, doświadczeń (np. slej, czitować, kapać dripem, fleksować)

d. nazw przedmiotów i zjawisk (np. skiety, oksy, hajp, bejt)

e. powiedzeń (typu: Kreseczka siedzi, bam! Ok boomer! Ja się nie chwalę, ja mam talent! Idź, dotknij trawy[2]).

W tym celu zespoły wypełniają tabelę:

Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży*

(*Formularz należy przesłać na adres: obserwatorium.mlodziezy@ujk.edu.pl)

Jednostka: słowo/ wyrażenie/ zwrot

Znaczenie/ znaczenia

Kontekst użycia (przykład wypowiedzi)

Okoliczności użycia i lokalizacja (kto, gdzie i kiedy używa danej jednostki)

Lokalizacja (nazwa strony internetowej/ link/ wraz z datą dostępu (w wypadku materiałów cyfrowych)

E-mail osoby zgłaszającej

4. Prezentacja wyników prac poszczególnych grup. Uporządkowanie przykładów w formie słowniczka współczesnej młodomowy. Przesłanie najciekawszych formularzy do Obserwatorium.

5. Kreacja językowa

Prowadzący proponuje definicję pewnego elementu rzeczywistości, a uczestnicy tworzą jego nową „młodzieżową” nazwę, np.

1. piątek, sobota, niedziela
2. sportowe buty do biegania
3. wygłupy na lekcji
4. miłośniczka smartfonu
5. drugie śniadanie
6. najlepszy przyjaciel
7. nudna lektura szkolna
8.  ocena niedostateczna
9. świetny pomysł
10. znudzenie

6.. Zakończenie: Dyskusja na temat konieczności „przełączania” kodów (odmian) języka w zależności od tego kto, do kogo, w jakiej sytuacji i w jakim celu mówi. Zwrócenie uwagi, że używanie młodomowy podczas lekcji, w stosunku do osób dorosłych może być niestosowne lub powodować bariery komunikacyjne (brak zrozumienia komunikatu).

---

[1] W tym wypadku termin „język” używany jest przenośnie, odnosi się bowiem do odmiany języka naturalnego, nie zaś do całości systemu językowego.

[2] Wszystkie przykłady zostały opisane w Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży https://obserwatorium-mlodziezy.ujk.edu.pl/wszystkie-hasla/#a-z-listing-letter-A-1

Autorką tekstu jest Anna Wileczek: doktor habilitowana nauk humanistycznych o specjalności językoznawstwo, profesorka UJK, członkini Zespołu Dydaktycznego Rady Języka Polskiego przy PAN, nauczycielka dyplomowana języka polskiego.