Nocne zwierzęta i inne pomysły z nocną aurą w tle
Pomysły na spotkanie wokół ,,nocnych” książek – Wielka księga ciemności i A właśnie, że dzień! A właśnie, że noc! Wydawnictwa Adamada oraz Po ciemku, czyli co się dzieje w nocy Wydawnictwa Nasza Księgarnia. Książki te stanowią świetną inspirację do przeprowadzenia warsztatów – kilkaset bibliotek znajdzie je w paczkach akcji Noc Bibliotek, ale nie są one niezbędne do realizacji scenariusza.
Pomysły na spotkanie wokół ,,nocnych” książek – Wielka księga ciemności Heleny Haraštove i A właśnie, że dzień! A właśnie, że noc! Przemka Wechterowicza – obie książki Wydawnictwa Adamada – oraz Po ciemku, czyli co się dzieje w nocy Moniki Utnik-Strugały Wydawnictwa Nasza Księgarnia. Książki te stanowią świetną inspirację do przeprowadzenia warsztatów – kilkaset bibliotek znajdzie je w paczkach akcji Noc Bibliotek, ale nie są one niezbędne do realizacji scenariusza.
Scenariusz jest przeznaczony przede wszystkim dla dzieci w wieku 5-9 lat.
Autorka: Martyna Sędek
Przygotowanie spotkania
Zacznij przygotowanie spotkania od przytulnego zaaranżowania biblioteki. Postaraj się uzyskać efekt kameralności, ciepła, urokliwości, nastrojowości – w ten sposób zachęcisz uczestników spotkania do dołączenia. Dzieci uwielbiają atmosferę tajemnicy! Spotkanie ma odbyć się w godzinach wieczornych lub późnym popołudniem. Zadbaj o miejsce, w którym będziecie siedzieć: dywan, pufy, poduszki, koce, pledy. Z zasłonki, lekkiego materiału lub koca spróbuj zbudować tipi, w którym mogłyby siedzieć dzieci i czuć się przytulnie. Zawieś pomiędzy regałami lampki choinkowe lub typu cotton balls. Żeby było jaśniej, ale nie psując atmosfery kameralności, rozstaw kilka lamp z ciepłymi żarówkami (np. lampki biurowe lub stojące). Zrezygnuj z górnego oświetlenia. Jeżeli postarasz się o kilka źródeł światła, nie będzie Wam ciemno.
Ustaw w bibliotece również małe stoliki i krzesła, przy których uczestnicy będą mogli wykonywać prace plastyczne, tzw. ,,kącik prac plastycznych”. Zadbaj, żeby to miejsce było dobrze oświetlone.
Gdy będziesz mieć wszystko gotowe, kilkanaście minut przed spotkaniem, puść nastrojową muzykę, np. http://bit.ly/muzyka-na-wstęp lub http://bit.ly/muzyka-na-wstep2.
Wstęp – integracja (20 min)
Materiały:
- gwiazdy wycięte z kolorowego bloku technicznego
- flamastry
- rozwieszony między regałami sznurek
- tasiemka/sznurek/nitka
- koc
Zbierz osoby uczestniczące i usiądźcie w kręgu w kąciku. Przedstaw się i opowiedz, że dziś spotykacie się w wyjątkowej sytuacji – na Nocy Bibliotek. Zapytaj grupę, co kojarzy im się z nocą? Zbierz kilka wypowiedzi.
Powiedz, że tobie z nocą kojarzą się gwiazdy, dlatego przygotowałeś/przygotowałaś dla każdego wycięte z papieru gwiazdy. Dobrze, żeby gwiazdy były wycięte z bloku technicznego, a także żeby w jednym miejscu były przedziurkowane dziurkaczem. Poproś o zapisanie na nich swojego imienia, a z drugiej strony narysowanie tego, co najbardziej uczestnicy lubią. Po kilku minutach poproś o zaprezentowanie swojej gwiazdy. Po rundce poproś, żeby każdy uczestnik zawiązał w dziurce swojej gwiazdy tasiemkę i przywiesił na rozwieszonym sznurku.
Stańcie w kręgu, jeszcze raz przypomnijcie sobie swoje imiona. Następnie podziel grupę na dwa równe zespoły, niech staną naprzeciwko siebie, a ty stań z rozpostartym kocem pomiędzy nimi. Zadaniem każdego zespołu jest bezszelestne wytypowanie 1 osoby, która usiądzie najbliżej koca, reszta grupy jest widocznie dalej od ,,kurtyny”. Na ,,trzy-cztery” koc opada i zadaniem uczestnika jest jak najszybsze wypowiedzenie imienia osoby z przeciwnej drużyny. Kto powie pierwszy, tego drużyna wygrywa, a osoba z drużyny przeciwnej przechodzi do jego zespołu. Gra toczy się kilka rund.
Dalszy przebieg spotkania
Trzy warianty, z których możesz skorzystać osobno lub je połączyć i wybrać interesujące cię elementy. Wybierz te, z którymi czujesz się najlepiej.
I wariant – Nocne lampiony (40 min)
Materiały:
- duża kartka A3
- trzy kolory markera, np. czarny, zielony, czerwony
- duże przezroczyste plastikowe kubki o pojemności 500ml
- farby plakatowe, akrylowe lub tempery
- świeczki typu tealight lub lampka ledowa
- odtwarzacz muzyki
Zaproś uczestników, żeby usiedli w kręgu. Zapytaj:
– Co dzieje się na świecie, kiedy zapada ciemność?
– Jak możemy poradzić sobie z ciemnością?
– Jak możemy rozświetlić mrok? (możesz zapisać odpowiedzi na dużej kartce A3)
Wysłuchaj kilka odpowiedzi i powiedz, że możemy podzielić oświetlenie na to pochodzące z naturalnych źródeł i sztucznych źródeł. Spróbujcie wspólnie je podzielić (możecie zaznaczać dwoma innymi kolorami markera na kartce).
Światło pochodzenia naturalnego: gwiazdy, wulkany, pioruny/błyskawica, zorza polarna, świetliki, ryby głębinowe.
Sztuczne: świeczka, latarka, ognisko, pochodnie, lampa elektryczna, lampa naftowa, lampa oliwna, świetlówki, lasery, latarnia, diody, płomień zapałki, plazma, łuk elektryczny, wyładowania elektryczne, wybuch/eksplozja.
Na zakończenie możesz przeczytać niektóre rozdziały z książki Wielka księga ciemności, np. Czym jest ciemność, Źródła sztucznego światła, Miasto i ciemność.
Zaproś uczestników do kącika prac plastycznych i powiedz, że sami spróbujecie rozproszyć mrok i będziecie ozdabiali jesienne lampiony. Rozdaj każdej osobie dwa kubeczki. Na jednym za pomocą czarnego markera niech namalują drzewo (najlepiej by całość zamalowali markerem – by nie było prześwitów), a na drugi niech nałożą różne kolory farb w odcieniach jesieni: żółtym, zielonym, czerwonym, brązowym, pomarańczowym itp. Ważne, aby zostawili jedynie kleksy, nie muszą rozcierać farb. Gdy wszyscy nałożą kolory, poproś, aby do kubeczka z drzewem włożyli drugi – ten z farbami, a następnie zaczęli go obracać w środku, tak, by farby się roztarły na całych ściankach. Można też kubeczek wykładać i wsadzać z powrotem. Aby lepiej wyobrazić sobie działanie, możecie obejrzeć tutorial na YT: http://bit.ly/lampiony-drzewo. Zobaczycie niezwykły efekt: barwy się ze sobą łączą, tworząc nowe odcienie. Po skończonej ,,zabawie” włóżcie do lampionu świeczkę (typu tealight lub światełko ledowe) i obserwujcie, jak rozświetla wasze lampiony.
Wróćcie do kręgu, poproś, aby uczestnicy zajęli dla siebie wygodną pozycję i zapytaj:
– Jakie znacie kołysanki?
– Jak myślicie, jak mogą brzmieć kołysanki w innych krajach?
Puść uczestnikom kilka utworów (wybierz z listy poniżej) i postarajcie się wspólnie odgadnąć, skąd pochodzą (z kraju, kontynentu lub regionu):
http://bit.ly/kołysanka-francja (zacznij odtwarzanie od 00:46)
http://bit.ly/kołysanka-anglia (zacznij odtwarzanie od 00:35)
http://bit.ly/kołysanka-japonia1
http://bit.ly/kołysanka-niemcy (zacznij odtwarzanie od 00:28)
http://bit.ly/kołysanka-afryka
http://bit.ly/kołysanka-meksyk
II wariant – Dzień i noc (60 min)
Materiały:
- zdjęcia zwierząt (opcjonalnie)
- kontury zwierząt, które prowadzą dzienno-nocny tryb życia narysowane na kartce A4 (dobrze, żeby kontury zajmowały prawie całą kartkę)
- taśma klejąca
- farby plakatowe
- pędzle
- odtwarzacz muzyki
- 3 duże arkusze papieru (np. flip lub papier pakowy)
- flamastry lub kredki
Zaproś uczestników, żeby usiedli w kręgu. Zapytaj:
– Które zwierzęta są aktywne w dzień? (np. koń, koza, krowa, pies, wróbel)
– Które zwierzęta są aktywne tylko w nocy? (np. nietoperz, sowa, ćma, ryś, jeż)
– Które zwierzęta prowadzą dzienno-nocny tryb życia? (np. koty, dziki, kuna, lis, wilk, mysz)
Przy młodszych dzieciach wydrukuj zdjęcia i postarajcie się wspólnie pogrupować je według aktywności.
Jeśli posiadasz książkę Wielka księga ciemności, znajdź rozdział Przyroda i ciemność i przeczytaj go.
Zaproś uczestników do kącika prac plastycznych i powiedz, żeby każdy wybrał sobie kontury zwierzęcia, który chciałby ozdobić. Poproś uczestników o naklejenie pasów z taśmy malarskiej na całą szerokość kartki w równych odstępach, zaczynając od jednego z krótszych boków. Chodzi o to, żeby stworzyć taką ,,zebrę”, nie zaklejali całego obrazka. Następnie każdy z uczestników koloruje zwierzę (najlepiej farbami), a także tło na ciemny kolor. Kiedy obrazek trochę przeschnie, odklejcie taśmę malarską – zobaczycie białe pasy, które mają symbolizować to, że zwierzę prowadzi dzienno-nocny tryb życia.
Wróćcie do kręgu, poproś, aby uczestnicy zajęli dla siebie wygodną pozycję i zapytaj:
Z jaką piosenką chcielibyście się obudzić, a z jaką zasnąć? Niech uczestnicy spróbują odpowiedzieć, jeśli nie będą mieli pomysłu na konkretny tytuł, zapytaj, czy to ma być bardziej wesoła czy smutna piosenka, wolna czy szybka? Odtwórz kilka utworów (wybierz z listy poniżej) i poproś, żeby podniosły rękę osoby, które chciałyby się obudzić przy tym utworze, które zasnąć. Poproś, żeby ochotnicy w rytm muzyki zaaranżowali jakieś ruchy, które robią przy budzeniu/zasypianiu, reszta grupy ma naśladować.
http://bit.ly/kołysanka-afryka
http://bit.ly/kołysanka-meksyk
Jeśli posiadasz książkę A właśnie, że dzień! A właśnie, że noc!, przeczytaj jej fragment.
Zapytaj grupę:
– Kto z Was bardziej lubi dzień niż noc? Dlaczego?
– A kto odwrotnie? Dlaczego?
– A kto lubi i dzień, i noc (jak nasze zwierzęta z pracy plastycznej)?
– Jakie słowa wypowiadamy rano na obudzenie, a jakie wieczorem, gdy kładziemy się spać?
Podzielcie się na grupy – tych, którzy bardziej wolą dzień, tych, którzy wolą noc i tych, którzy lubią zarówno dzień, jak i noc. Rozdaj każdej grupie dużą kartkę (np. flip lub papier pakowy) oraz kredki. Poproś, aby każde z dzieci narysowało to, co lubi robić w swojej ulubionej porze doby. Po skończonej pracy grupy niech opowiedzą o swoich rysunkach.
III wariant – W nocy budzą się sny (60 min)
Materiały:
- kartki techniczne A4
- pastele olejne lub kredki świecowe
- tusz lub czarna farba plakatowa
- szerokie pędzle
- patyczek drewniany (lub możesz użyć końcówek od pędzli)
- odtwarzacz muzyki
Zaproś uczestników, żeby usiedli w kręgu. Zapytaj: Co by było, gdyby nigdy nie zapadła noc? Zbierz kilka wypowiedzi.
Zaproś uczestników do kącika prac plastycznych. Rozdaj każdej osobie kartkę A4 bloku technicznego i pastele olejne. Zamalujcie kartkę pastelami różnymi kolorami (najlepiej, żeby nie były ciemne). Nie muszą to być to kształty pasków, chodzi o to, by na kartce nie zostało żadne białe pole.
W trakcie malowania zapytaj grupę: Co musiałoby się stać, żeby jednak w krainie, w której nigdy nie ma nocy zapadła ciemność? Spróbujcie wspólnie stworzyć krótką historię.
Gdy kartka będzie cała zamalowana, pokryjcie kolory czarną farbą (dobrze, żeby farba nie była rozcieńczona) lub tuszem. Pozostawcie prace do wyschnięcia – zaznacz, który obrazek należy, do którego dziecka.
Stańcie w kręgu na dywanie. Odtwórz dwa utwory (http://bit.ly/kołysanka-anglia oraz http://bit.ly/mango-mango). Wcześniej przygotuj kilka prostych kroków i ruchów do każdej z piosenki, aby dzieci mogły za tobą powtórzyć. Potańczcie chwilę, a potem usiądźcie w wygodnej pozycji.
Zapytaj:
– Z którą piosenką chcielibyście się budzić, a z którą zasypiać? Dlaczego?
– Kiedy wolelibyście czytać książkę: przed snem czy zaraz po obudzeniu? Dlaczego?
Jeśli posiadasz książkę A właśnie, że dzień! A właśnie, że noc!, przeczytaj ją, a jeśli nie, to wybierz wcześniej baśń, którą opowiesz lub przeczytasz dzieciom.
Jeżeli prace już wyschły, wróćcie do kącika prac plastycznych, rozdaj każdemu patyczek lub końcówkę pędzla. Wprowadź grupę w klimat opowieści: Gdy zapadła noc, tak jak na naszym obrazku, budzą się… sny! Poproś, aby każdy wydrapał obrazek Mój sen. Po skończonej pracy porozmawiajcie o wykonanych dziełach.
Zakończenie wszystkich wariantów (10 min)
Podziękuj uczestnikom za spędzony czas. Poproś, aby każdy dokończył zdanie: W bibliotece…
Rozdaj gwiazdki z imionami, a także prace, które wykonali.
Zaproś do korzystania z biblioteki. Namów opiekunów, aby założyli swoim pociechom kartę biblioteczną, jeśli tego nie zrobili. Zaproś dorosłych i dzieci na wydarzenia dedykowane dla nich w ramach działalności waszej biblioteki.