Klub Dobrej Rozmowy podczas Nocy Bibliotek

„Długie, nocne rodaków rozmowy” – ten cytat z wiersza “Do Matki Polki” Adama Mickiewicza na stałe wszedł do języka polskiego. Napisany w roku wybuchu Powstania Listopadowego wiersz, mówił o tym, że Polacy tylko nocą mogą poruszać trudne tematy. Minęło prawie 200 lat od jego napisania,  czy dziś Polacy również lubią rozmawiać nocą? I czy poruszają wtedy ważne i trudne tematy? Jeśli tak, mamy dziś propozycję na tego typu rozmowy.  To spotkania w Klubie Dobrej Rozmowy poświęcone książkom o tematyce migracyjnej.

Wyzwania współczesnego świata

Tematy migracji i uchodźstwa wywołują wiele kontrowersji. Jednocześnie zagadnienia te są jednymi z najważniejszych wyzwań współczesnego świata. Warto o nich rozmawiać, aby lepiej rozumieć zmiany, jakie wokół nas zachodzą: zarówno te w skali globalnej – kiedy obserwujemy w mediach szlak migracyjny osób opuszczających ogarnięte wojną kraje, czy w skali lokalnej – kiedy pojawiają się nowi sąsiedzi, którzy mówią w innym, niż nasz języku, czy kiedy koleżanka z klasy wyjeżdża z rodzicami na stałe za granicę. Aby uczyć się wyszukiwać wiarygodne, rzetelne informacje i samodzielnie wyrabiać sobie zdanie na tematy, które budzą skrajne emocje. Rzetelna rozmowa pozwala zrozumieć różnorodne stanowiska i ukazuje wiele perspektyw – świat nie jest przecież czarno-biały, a my nie musimy we wszystkim się ze sobą zgadzać, żeby nadal się lubić, cenić i traktować z szacunkiem.

Kluby Dobrej Rozmowy

W szkole często brakuje czasu na rozmowy na aktualne i poruszające uczniów tematy. Na lekcjach zdobywa się wiedzę, analizuje nowe zagadnienia i zwykle brakuje czasu na dyskusje i refleksje. Nasz Klub dobrej rozmowy może to zmienić.  Ma na celu zachęcenie uczniów i uczennic w wieku od 11 do 18 roku życia do wzajemnego poznawania swoich punktów widzenia i prowadzenia rozmów na temat sytuacji uchodźców i uchodźczyń oraz współczesnych migracji, niezależnie od tego, jakie są ich poglądy w tej sprawie. Klub dobrej rozmowy może czerpać inspiracje i materiały z różnych źródeł. Jednym ze sposobów na zainicjowanie przez młodzież rozmowy na temat współczesnych migracji, jest przeczytanie przed spotkaniem książki. Warto zadbać o stworzenie przestrzeni do krytycznej analizy i interpretacji książkowej opowieści. Przy poruszaniu tematyki migracyjnej szczególnie ważne jest odwoływanie się do faktów, szukania ich potwierdzenia w sprawdzonych źródłach i wiarygodnych statystykach. Nie należy jednak zapomnieć, że za każdymi statystykami stoją żywi ludzie ze swoimi historiami, emocjami i postawami-książki dają nam często wstęp do ich świata.

Publikacje

Pojawia się coraz więcej książek, przeznaczonych dla czytelników w różnym wieku, które poruszają tematy migracji i uchodźstwa. Są to książki z kręgu publicystyki, reportażu i literatury pięknej. Oto lista publikacji, które polecamy do wykorzystania:

• NieObcy. 21 opowieści, żeby się nie bać. Polscy pisarze dla uchodźców, Paweł Goźliński (red.), Stowarzyszenie Przyjaciół Polskiej Akcji Humanitarnej, Warszawa 2015
• Nowa Odyseja. Opowieść o kryzysie uchodźczym w Europie, Patrick Kingsley, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017
• Przez morze. Z Syryjczykami do Europy, Wolfgang Bauer, Czarne, Wołowiec 2016
• Ten Inny, Ryszard Kapuściński, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006
• Chłopiec z Lampedusy, Rafał Witek, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2016
• Zagubione w przekładzie, Eva Hoffman, Aneks, Warszawa 1989
• Co to jest islam? Książka dla dzieci i dorosłych, Tahar Ben Jelloun, Karakter, Kraków 2015
•  Na południe od Lampedusy. Podróże rozpaczy, Stefano Liberti, Czarne, Wołowiec 2013
• Przeprawa. Moja podróż do pękniętego serca Syrii, Samar Yazbek, Karakter, Kraków 2016
• Kontener, Wojciech Tochman, Katarzyna Boni, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2014
• Wielki przypływ, Jarosław Mikołajewski, Wydawnictwo Dowody na Istnienie, Warszawa 2015

• Obcy u naszych drzwi, Zygmunt Bauman, Mincer W. (przeł.),  Warszawa 2016
• Wróbelek z kości, Fraillon Zana, Łopatka P. (przeł.),  Warszawa 2017

Materiały edukacyjne

Proponujemy również ciekawe materiały edukacyjne, znajdujące się na stronie projektu: www.migracje. ceo.org.pl, które pozwolą przygotować się do prowadzenia zajęć na tematy związane z migracjami i uchodźstwem.

• scenariusz bazowy„Rozmowa o uchodźcach w Polsce” pomoże w atmosferze wzajemnego szacunku przeprowadzić z młodzieżą rozmowę o sytuacji uchodźców opartą na faktach. Jednym z celów scenariusza jest kształtowanie u młodych ludzi umiejętności słuchania się, wyrażania własnego zdania i argumentowania w oparciu o rzetelne źródła informacji.
• ponad 40 scenariuszy przedmiotowych przygotowanych w odniesieniu do podstawy programowej dla poszczególnych przedmiotów. Proponujemy scenariusze powiązane z literaturą np. “Garden party. Stanisław Barańczak o doświadczeniu emigracji.” lub “Nie bądźmy ludożercami. Piszemy list otwarty.”
• materiały merytoryczne i metodyczne. Teksty merytoryczne dostarczają rzetelnej wiedzy na temat sytuacji migracyjnej. Mówimy o migracjach w kontekście polskim i globalnym, wyzwaniach związanych z migracjami, ale też poszukujemy dobrych praktyk i rozwiązań, zarówno w Polsce, jak i zagranicą. Teksty metodyczne to z kolei omówienie pracy ze scenariuszem bazowym. Dotyczą takich zagadnień, jak: sposób rozmowy o uchodźcach, język, jakiego warto używać, prowadząc lekcje na ten temat, praca z emocjami, a także kwestie przeciwdziałania stereotypom i uprzedzeniom, które takiej rozmowie mogą towarzyszyć.

Spotkanie Klubu Dobrej Rozmowy w bibliotece

Aby odpowiednio przygotować się do spotkania Klubu, proponujemy:

1. Dowiedzieć się więcej na temat autora/autorki książki. Kim jest? Skąd pochodzi? Czy i w jaki sposób doświadczenia życiowe tej osoby wpłynęły na tematykę poruszaną przez nią w jej twórczości? Poszukajcie wywiadów, wypowiedzi dla prasy, komentarzy odnośnie jej pracy i twórczości.

2. Poznajcie szerszy kontekst poznawanej historii czy opowieści. Jeśli dzieło dotyczy np. losów uchodźczyni z Czeczenii, dowiedzcie się więcej na temat samej Czeczenii, konfliktu zbrojnego w tym rejonie świata, bieżącej sytuacji społeczno-politycznej. Pozwoli wam to zweryfikować aktualność poruszanych kwestii.

3. Zastanówcie się, co czują bohaterowie i bohaterki omawianego dzieła. Co czują osoby z doświadczeniem migracyjnym? Starajcie się głębiej poznać ich historie, wychwycić wyzwania, z jakimi się mierzą, i sposoby radzenia sobie z nimi.

4. Starajcie się docierać do wiarygodnych źródeł informacji, weryfikować je, sprawdzając w kilku miejscach. Warto sięgać po dane i raporty niezależnych instytucji badawczych, organizacji pozarządowych, międzyrządowych i międzynarodowych, a także statystyki urzędowe – na poziomie krajowym, europejskim i globalnym. W odniesieniu do tematyki migracyjnej i uchodźczej będą to m.in.:

• Polskie Forum Migracyjne: www.forummigracyjne.org
• Polski Instytut Spraw Międzynarodowych: www.pism.pl
• Instytut Spraw Publicznych: www.isp.org.pl
• Portal uchodzcy.info: www.uchodzcy.info
• Urząd do Spraw Cudzoziemców: www.udsc.gov.pl
• UNHCR (Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców): www.unhcr.org/pl/, www.unhcr.org
• Amnesty International: www.amnesty.org, www.amnesty.org.pl
• Eurostat – Europejski Urząd Statystyczny: http://bit.ly/ EuropejskiUrządStatystyczny
• Portal Syrian Refugees (Syryjscy uchodźcy): www.syrianrefugees.eu

5. Podczas samego spotkania przeznaczcie czas zarówno na podzielenie się ogólnymi wrażeniami i emocjami związanymi z przeczytaną książką, jak również na omówienie wybranych wątków tematycznych lub zagadnień, które uznacie za szczególnie ważne. Możecie wypisać sobie te tematy na tablicy lub na dużych kartkach papieru i omawiać wspólnie na forum lub łącząc się w mniejsze podgrupy tematyczne. UWAGA! Pamiętajcie, by zwrócić szczególną uwagę na to, z jakiej perspektywy pokazana jest dana opowieść – kto jest narratorem, a kto bohaterem? Czy osoby z doświadczeniem migracyjnym lub uchodźczym mówią same o sobie? Czy to ich perspektywa, czy osoby z zewnątrz? Czy dana sytuacja pokazana jest z różnych stron i pozwala zrozumieć szerszy kontekst?

6. Na zakończenie spotkania postarajcie się zebrać najważniejsze wnioski i zapisać je w dowolnej formie – plakatu, notatki, posta na Facebooku. Dzięki temu łatwiej będzie wam myśleć o kolejnych spotkaniach i kontynuować rozpoczęte tematy rozmów.

7. Podsumowując spotkanie, zastanówcie się nad następującymi kwestiami:

• Jak się czułam/czułem podczas spotkania?
• Czy uważam, że każdy z nas przestrzegał zasad dobrej rozmowy?
• W jakim stopniu byliśmy jako grupa gotowi na taką formę rozmowy?
• Czy następnym razem potrzebowalibyśmy dodatkowego przygotowania?
• Czego nowego dowiedziałem/dowiedziałam się na podstawie tej rozmowy o moich kolegach i koleżankach, o temacie rozmowy?

Co dalej?

Jeśli rozmowy będą owocne i okaże się, że nie tylko nocą macie ochotę poruszać trudne i ważne tematy możecie prowadzić regularne spotkania Klubu. Przewodnik “Punkty widzenia. Klub dobrej rozmowy” krok po kroku pomoże Wam zorganizować Klub w szkole. Od nowego roku szkolnego zachęcamy biblioteki do dołączenia do naszego programu. Więcej informacji o aktualnościach programu znajdziecie na stroie: www.migracje.ceo.org.pl oraz na Facebooku: www.facebook.com/rozmawiajmyouchodzcach

Życzymy dobrych rozmów! 🙂