Jak poprowadzić ciekawe zajęcia z grupą czytelników, czyli kuchnia trenera w bibliotece
Jak prowadzić w bibliotece aktywne zajęcia angażujące czytelników w różnym wieku?
Jak prowadzić ciekawe warsztaty z czytelnikami, czyli kuchnia trenera w bibliotece
Bibliotekarz jako trener, który uczy czegoś gości Nocy Bibliotek? Na pewno miłości do książek i czytania. Ale jak to skutecznie zrobić?
Przede wszystkimi zaaranżować w bibliotece sytuację, w której uczestnicy będą się czuć bezpiecznie i komfortowo, a następnie wzbudzić w nich zainteresowanie tematem i zmotywować do działania.
Uczestnicy, czyli grupa
Grupa, czyli co najmniej trzy osoby (optymalnie do 12), które wspólnie działają na rzecz osiągnięcia celu. Grupy mogą być różne – ich członkowie mogą się znać lub nie, mogą być zadaniowe, czyli skupione wokół rozwiązania problemu/zrealizowania zadania lub nastawione na swój osobisty rozwój. Uczestnikami warsztatu mogą być dzieci, młodzież, osoby dorosłe, osoby starsze, a każda z tych grup wymaga innego doboru metod. Dlatego ważne jest, aby przed przeprowadzeniem zajęć zdobyć jak najwięcej informacji o grupie, z którą będziemy pracowac.
Jeśli wiemy już więcej o uczestnikach, można zacząć projektować spotkanie. Jak? Według ekspertów wystarczy znaleźć odpowiedzi na 7 pytań:
KTO? – na podstawie zebranych danych tworzymy profil uczestnika warsztatów (możemy go sobie wręcz narysować i opisać: wiek, zainteresowania itp.)
DLACZEGO? – pytanie, w jakim celu, po co ludzie przyszli na warsztat do biblioteki, czego potrzebują i czego po nim oczekują?
PO CO? – określenie celów szkolenia – bardzo ważne, gdyż to od celów zależy dobór treści i metod.
Cele szkolenia mogą być ogólne (np. zwiększenie wiedzy uczestników na temat najnowszej literatury dziecięcej albo po prostu integracja uczestników Nocy Bibliotek w waszej bibliotece) albo szczegółowe (uczestnicy będą znali twórczość Henryka Sienkiewicza). Zawsze powinny być konkretne.
Cele są naszym drogowskazem, który determinuje dobór treści i przebieg warsztatu. Dlatego kolejnym etapem jest odpowiedź na pytanie:
CO? – to moment, w którym wybieramy konkretne treści, ćwiczenia praktyczne, zabawy edukacyjne, które będziemy realizować podczas spotkania. Dobrze jest przyjąć zasadę, że na każdy cel szczegółowy szkolenia powinniśmy opracować jeden moduł warsztatu. Każdy moduł powinien mieć usystematyzowaną strukturę, a to oznacza, że:
- powinien zaczynać się ćwiczeniem wprowadzającym w temat,
- kolejnym etapem powinno być przekazanie informacji – w formie prezentacji, wykładu, doświadczenia itp.,
- nadchodzi czas na ćwiczenie umiejętności, czyli ćwiczenia, zadania bezpośrednio odpowiadające na postawione na początku cele,
- teraz moment ćwiczenie podsumowujące, które pozwala sprawdzić, czy uczestnicy zrealizowali postawiony cel,
- i w końcu czas na podsumowanie pracy.
Jeśli mamy już jasno określone cele warsztatu, wiemy też, jakie treści chcemy przekazać uczestnikom, jest to czas, aby zastanowić się, jakimi metodami chcemy poprowadzić spotkanie, aby osiągnąć najlepsze rezultaty. To moment, w którym szukamy odpowiedzi na pytanie:
JAK? – każda grupa jest inna, każdy człowiek jest inny, a to oznacza, że przyswaja wiedzę i uczy się w różny sposób. Warto zadać sobie pytanie, w jaki sposób uczę się ja i zebrać informacje, w jaki sposób uczą się inni. Jeśli planujemy przeprowadzić zajęcia dla osób dorosłych, pamiętajmy, aby dobrać takie metody pracy, które nie będą dla nich krępujące, które pozwolą zbudować atmosferę bezpieczną i sprzyjającą uczeniu się.
W literaturze wyróżniamy cztery style uczenia się. Wśród nas są wzrokowcy, słuchowcy, kinestetycy i osoby uczące się za pomocą stylów mieszanych. Gwarantuję, że w waszej grupie znajdą się osoby, które będą reprezentować wszystkie style uczenia się, a to oznacza, że warsztat powinien składać się z różnorodnych metod, tak aby każdy mógł znaleźć coś dla siebie.
Przykładowe techniki i metody warsztatowe, które możecie wykorzystać na swoich zajęciach w bibliotece (szczegółowe opisy wszystkich proponowanych tu metod znajdziecie bez trudu w internecie, np. w Wikipedii):
- Dyskusja (m.in. debata panelowa, oksfordzka, punktowana, kapelusze myślowe de Bono, akwarium)
- Odgrywanie ról (m.in. inscenizacja, drama, modelowanie, przeprowadzenia wywiadów)
- Symulacje (m.in. gry symulacyjne, w których uczestnicy są w metaforycznej sytuacji lub będące odbiciem realności)
- Analizowanie i rozwiązywanie problemów (m.in. burza mózgów, drzewo decyzyjne, ranking, studium przypadku, Analiza SWOT)
- Wizualizacja (m.in. mapy myśli, komiksy, plakaty, infografiki, rebusy, wystawa interaktywna, kolaż)
- Prezentacja (m.in. film, instruktaż, animacja poklatkowa)
- Praca indywidualna (m.in. kwestionariusz, testy psychologiczne)
- Uczenie się w małych zespołach (m.in. puzzle, sztafeta, kula śnieżna).
Decydując się na wykorzystanie na zajęciach w bibliotece wybranej, konkretnej metody, musicie się zastanowić, czy nie jest ona zbyt trudna, ani z kolei zbyt łatwa dla uczestników prowadzonego przez was warsztatu. Dodatkowo ważnym aspektem decydującym o wyborze konkretnej metody może być przestrzeń oraz pora dnia, w której odbywa się spotkanie. Podczas Nocy Bibliotek, czyli wieczorem i po zmroku, uczestnicy mogą być zmęczeni, a to oznacza, że mogą nie wykazywać się pożądaną przez was aktywnością.
Konkretna przestrzeń również może ograniczać was do zastosowania tylko wybranych metod. Warto pamiętać, że są szybko działające metody, które pozwalają angażować całą grupę (np. burza mózgów), ale są także takie (np. analiza przypadków), które są z założenia wolniejsze.
Nie zapominajcie też, przygotują warsztat w bibliotece, że osoby dorosłe uczą się głównie przez doświadczenie. (więcej na ten temat np. tutaj: www.edukacjaobywatelska.gfo.pl/uploads/images/pliki/uczenie_sie_przez_doswiadczenie.pdf).
Jesteście już na jednym z końcowych etapów pracy przygotowawczej do warsztatu w bibliotece. Wiecie, jakie są wasze cele, jakie treści chcecie przekazać, wiecie też, ile macie modułów do zrealizowania, w końcu poznaliście też i wybraliście ćwiczenia, jakie będziecie wykorzystywać oraz metody, za pomocą których będziecie pracować. A to oznacza, że teraz pora odpowiedzieć sobie na pytanie:
W JAKI SPOSÓB? – to faza, w której z wymyślonych przez was kloców zbudujecie całe spotkanie warsztatowe.
Na początek musicie się zastanowić, w jaki sposób wzbudzicie zainteresowanie uczestników. A to oznacza, że musicie wymyślić/wybrać naprawdę inspirujące ćwiczenie wprowadzające. Takie, które pokaże korzyści z udziału w waszym warsztacie i zdobywania nowej wiedzy.
Następnie warto dać uczestnikom czas na oswojenie się z tematem. Jest to dobry moment, aby zapisać cel na tablicy, ekranie, ścianie, flipcharcie lub też zapytać uczestników o ich doświadczenie związane z tematem, którym się zajmiecie.
Pamiętajcie, że już przy zbieraniu doświadczeń możecie wykorzystać metodę aktywną. Starajcie się przekazać prostsze, bardziej przystępne treści przed tymi trudniejszymi, bardziej złożonymi. Zbudujcie też bezpieczną sytuację przed wprowadzeniem uczestników w fazę doświadczenia. Na koniec zawsze dajcie im czas, aby zastanowili się, jak przyda im się zdobyta podczas waszego warsztatu wiedza i umiejętności.
Każdy warsztat, tak jak dobra powieść, powinien być skonstruowany według schematu: wstęp – rozwinięcie – zakończenie. Co powinno znaleźć się w na poszczególnych etapach?
W fazie wstępu powinny znaleźć się takie elementy jak:
– integracja uczestników
Pamiętajcie, że uczestnicy mogą się znać między sobą, ale niekiedy jest to całkowicie/częściowo nowa grupa dla was, dlatego zadbajcie o to, aby uczestnicy spotkania warsztatowego w waszej bibliotece najpierw was poznali.
Przedstawcie się, opowiedzcie o swoim doświadczeniu i kompetencjach, znajdźcie punkty wspólne z grupą. Działajcie tak, aby jak najszybciej grupa zaakceptowała waszą tutaj rolę. Skracajcie dystans. Jest to moment, w którym możecie zapytać uczestników, czy na potrzeby tego spotkania możecie sobie mówić po imieniu.
Przy integracji z osobami dorosłymi możecie działać, wykorzystując metaforę lub skojarzenia. Jest to moment, w którym uczestnicy sami decydują o tym, ile chcą o sobie powiedzieć.
Prowadząc zajęcia dla dzieci, możecie stosować bardziej angażujące, często ruchowe ćwiczenia. Spis takich ćwiczeń możecie znaleźć np. na stronie internetowej programu CEO Czytam sobie w bibliotece: www.ceo.org.pl/sites/default/files/scenariusze_www.pdf
– przedstawienie celów warsztatu
Zadbajcie o to, aby przedstawić cele waszego spotkania. Pokażcie grupie to, czego będą mogli się nauczyć/doświadczyć podczas warsztatu. To zbuduje atmosferę bezpieczeństwa. Uczestnicy będą wiedzieli, ile treści już zostało przekazanych, ile jeszcze przed nimi. Będą mogli oswoić się z poszczególnymi tematami, a także zaplanować swój udział.
– oczekiwania i doświadczenia
Warto zapytać uczestników o ich oczekiwania względem spotkania i tego warsztatu. Istnieje oczywiście ryzyko, że treści, które przygotujecie, nie będą korespondować z oczekiwaniami uczestników. W takiej sytuacji warto mieć przygotowanych kilka innych ćwiczeń, które pozwolą lekko zmodyfikować plan spotkania. Można zostawić sobie także czas na rundę pytań i odpowiedzi, w której to wy odpowiecie na pytania uczestników, tak aby każdy skończył warsztat z poczuciem zdobycia nowych umiejętności i wiedzy. Jeśli okaże się, że nie znacie odpowiedzi na szczegółowe pytania uczestników, powiedzcie to wprost. Obiecajcie jednak, że sprawdzicie dane zagadnienie (pozostańcie w tej sprawie w kontakcie z uczestnikiem).
– ustalenie zasad współpracy
To bardzo ważny element dla zapewnienia komfortu pracy. Ustalenie wspólnych zasad pomoże stworzyć atmosferę bezpieczeństwa. Do tego pozwoli zadbać o potrzeby całej grupy. W takim kontrakcie warto uściślić kwestie przerw, jedzenia, używania telefonów komórkowych itp.
W fazie rozwinięcia pamiętajcie, aby wprowadzać ćwiczenia od prostego do trudnego, od znanego do nieznanego itp. Pokazujcie też związek pomiędzy jednym a drugim ćwiczeniem. Omawiając zadania, odnoście się do efektów. Pokazujcie celowość ćwiczeń. Uczestnicy waszych warsztatów muszą wiedzieć, że żadnie ćwiczenie nie pojawiło się przez przypadek. W trakcie dłuższych spotkań warsztatowych wprowadzajcie tzw. energizery, czyli ćwiczenia, które pozwolą uczestnikom zmienić miejsce w sali, skupić uwagę na innych aspektach, a czasami po prostu się przejść.
Prowadząc warsztaty, warto zawsze być trochę elastycznym, aby osiągnąć zamierzony cel. Reagujcie na grupę. W razie potrzeby musicie zmodyfikować ćwiczenie dla osiągnięcia lepszych rezultatów.
Pamiętajcie, że jest to najbardziej merytoryczna część waszego spotkania. Zadbajcie, aby każdy uczestnik znalazł coś dla ciebie. Pamiętajcie o różnych stylach uczenia się, o doborze zróżnicowanych metod.
W fazie zakończenia warto podsumować merytoryczną część warsztatów. Wprowadźcie gry, quizy lub inne aktywne ćwiczenia, które pozwolą uczestnikom usystematyzować zdobytą wiedzę. Jeśli macie możliwość, dajcie przestrzeń, aby uczestnicy przećwiczyli zdobyte umiejętności. W tej fazie warto też odwołać się do celów szkolenia i zastanowić się wspólnie z uczestnikami, czy udało wam się je osiągnąć.
Każde spotkanie warsztatowe warto zakończyć rundką podsumowującą. Tak, aby każdy uczestnik indywidualnie mógł zastanowić się nad tym, co zyskał dzięki udziałowi w naszym spotkaniu w bibliotece. W tym celu możecie wykorzystać metody aktywne, np. kostkę ewaluacyjną lub kupon ewaluacyjny, ale także metodę niedokończonych zdań, np.:
Z dzisiejszego warsztatu wykorzystam… lub Nowymi informacjami dla mnie były…
Zdania te możecie swobodnie modyfikować, dostosowując je do potrzeb waszego warsztatu.
Na koniec warto zadbać o ewaluację całego spotkania. Ocenę treści, ocenę was jako prowadzącego, dobór metod. Taka ewaluacja to informacja zwrotna dla was, która pozwoli wam coraz lepiej przygotowywać się do każdego kolejnego spotkania warsztatowego w bibliotece. W tym celu warto jest np. wcześniej przygotować arkusz ankiety, który możecie rozdać uczestnikom na koniec spotkania.
Ostatnim pytaniem, na jakie musicie sobie odpowiedzieć, planując warsztaty, jest:
KIEDY?
Jest to moment, który pozwala wam opracować szczegółowy koncept bibliotecznego warsztatu. Zastanówcie się więc, w jakiej porze dnia czy w jakim terminie odbywają się wasze warsztaty. Być może późna pora Nocnych wydarzeń będzie miała znaczenie?
Zastanówcie się też, jaką przestrzenią architektoniczną dysponujecie (więcej na ten temat w tekście: Jak zaaranżować przestrzeń w bibliotece na Noc i na co dzień). Być może uda się też jakoś wykorzystać charakter miejsca, w którym jesteście. Zadbajcie również o przydatne rekwizyty.
Dodatkowo zastanówcie się nad logistyką i zapleczem techniczno-socjalnym. Czy macie wszystkie materiały potrzebne do przeprowadzenia warsztatu: dostęp do prądu, głośniki, jeśli chcecie puścić film, zadbajcie o świeżą wodę do picia, miejsce na przerwę i oznakowaną drogę do toalety.
Na zdjęciu: Warsztat prowadzony przez Agatę Napierską i Małgorzatę Leszko podczas spotkania bibliotekarzy – liderów akcji Noc Bibliotek.
NIEZBĘDNIK TRENERA W BIBLIOTECE
Na każdy warsztat z użytkownikami biblioteki trzeba przygotować się oddzielnie. Zadbać o inne ćwiczenia oraz różnorodne metody i techniki. Przy tworzeniu konspektu lub scenariusza na bieżąco zaznaczajcie, jakie materiały będą wami tym razem potrzebne, jednak warto mieć zawsze przygotowany niezbędnik trenera, który przydaje się na większości spotkań warsztatowych, niezależnie od tego, jakiego tematu dotyczy warsztat i z jaką grupą pracujecie.
Przede wszystkim flipchart, czyli duże kartki papieru, na których będziecie notować najważniejsze wnioski. Jeśli chcecie, możecie przygotować rysunki/grafiki na flipcharcie, które pomogą wam podkreślić najważniejsze punkty i zagadnienia z waszego spotkania. Przygotowanie wcześniej flipchartów pomaga, jeśli szkolenie jest krótkie,wtedy nie tracicie cennego czasu na rysowanie na bieżąco.
Grube pisaki w kilku kolorach. Dla lepszego komfortu własnej pracy miejcie do dyspozycji pisaki, które spełnią najlepiej wasze oczekiwania. Zastanówcie się, czy lepiej notuje wam się pisakami, które mają okrągła czy ściętą końcówkę, jaki kolor jest najlepszy do notowania treści, które chcecie przekazać. Warto jest też wybrać takie na bazie wody, a nie alkoholu – nie przebijają na kolejne kartki flipchartu i lepiej pachną J.
Kolejny ważnym elementem jest taśma papierowa. Doświadczeni trenerzy prowadzący warsztaty nie wyjdą z domu bez taśmy papierowej. To na taśmie często uczestniczki piszą swoje imię i przyklejają na ubranie. Taśma łatwo się odkleja, nie robi dziur w ubraniach i nie usztywnia uczestników. Przy jej pomocy możecie przywiesić kartki na ścianie lub oknie, jeśli będziecie potrzebować ich w dalszej części warsztatu. Dodatkowo zawsze możecie wyznaczyć linię na podłodze lub wykorzystać ją w swój własny, kreatywny sposób.
Karteczki post-it. Dobrze, jeżeli dysponujecie różnymi kształtami i wielkościami oraz kolorami karteczek samoprzylepnych. To one pozwolą wam zebrać skojarzenia lub wnioski od uczestników. Za ich pomocą możecie łatwo zrobić zbiory, a uczestnicy będą mieć miejsce, aby coś zapisać.
Warto też wcześniej zadbać o ołówki lub długopisy dla uczestników. Czasami najprostsze rzeczy mogą wypaść z głowy, a nie każdy zawsze ma przy sobie coś do notowania.
Jeśli wiecie, że będziecie przekazywać treści, z którymi uczestnicy zetkną się po raz pierwszy, warto też zadbać o materiały/notatniki dla nich. Czasami wystarczą zwykłe białe kartki, na których uczestnicy będą mogli sobie zapisać różne istotne dla nich rzeczy.
Dodatkowo warto mieć pod ręką w bibliotece: kolorowe pisaki, klej, nożyczki, patafixy, sznurek.
Jeśli planujecie wykorzystanie multimediów, zadbajcie wcześniej o dostęp do wi-fi i sprawny sprzęt. Jeśli chcecie puścić film, zawsze warto mieć go ze sobą dodatkowo na pendrive’ie, gdyby jednak zawiodła sieć.
PODCZAS WARSZTATU
Jako prowadzący warsztat macie konkretne zadania do zrealizowania. Musicie przekazać wiedzę uczestnikom, ale także zadbać o atmosferę spotkania. Nigdy nie generalizujcie. Nigdy nie oceniajcie. Mówcie zawsze w pierwszej osobie, np. ja uważam, że…., moim zdaniem…. Pytajcie grupę o zdanie. Pokazujcie zagadnienia i problemy, ale kierujcie grupą w taki sposób, aby to ona znalazła rozwiązanie.
Jeśli w grupie występuje konflikt, nigdy nie opowiadajcie się po żadnej ze stron. Zawsze pytajcie grupę, jakie ona ma pomysły na rozwiązanie konfliktu. Starajcie się, aby jak najwięcej rozwiązań wychodziło od grupy. Waszym zadaniem jest zebranie pomysłów, podsumowanie i moderowanie rozmowy w taki sposób, aby wspólnie znaleźć rozwiązanie.
Ta sama strategia dotyczy ćwiczeń. Zawsze moderujcie zadania w taki sposób, aby rozwiązania wychodziły od grupy. Ich pomysły możecie zapisywać na flipcharcie czy tablicy. Zawsze zapisujcie je w taki sposób, w jaki zostały wypowiedziane przez uczestników, nawet jeśli wydaje wami się, że możecie ująć to swoimi słowami w sposób bardziej klarowny. Jeśli koniecznie chcecie zmienić wypowiedź uczestnika/uczestniczki, zawsze zapytajcie, czy możesz zapisać to w taki sposób i czy wasze stwierdzenie oddaje dokładny sens tego, co on/-a mieli na myśli.
Jeśli prowadzicie warsztat dla dzieci w waszej bibliotece, wykorzystajcie charakter tego miejsca. Powiedzcie, że w bibliotece wcale nie musi być cicho. Zaaranżujcie przestrzeń w taki sposób, aby uczestnicy widzieli się nawzajem. Każde dziecko powinno też dobrze widzieć flipchart.
Poproście, aby uczestniczy warsztatu usiedli w kole na dywanie albo dookoła dużego stołu. Zadbajcie o to, aby ta przestrzeń nie przypomniała szkolnej sali z ławkami czy krzesłami ustawionymi za sobą. Opowiedzcie o bibliotece, o budynku, o jego historii czy architekturze.
Zauważcie, że biblioteka jest miejscem, w którym jest dużo opowieści, historii. Możecie na tej kanwie zbudować cały swój warsztat. Wykorzystajcie metodę storytellingu (więcej na ten temat na przykład tu: http://monikagorska.com/storytelling).
Podczas warsztatu warto też wykorzystać dramę lub inscenizację.
Już podczas integracji wypróbujcie np. takie ćwiczenie. Trzymając motek wełny, opowiedzcie jakąś historię o sobie, kilka zdań. Przerzućcie motek do kolejnej osoby i poproście, aby ta osoba dodała coś od siebie do waszej historii. Poproście, aby historia była prawdziwa i mówiła coś o uczestniku warsztatu. Kiedy skończy opowiadać, poproście, aby złapała swój kawałek wełny, a potem rzuciła do następnej osoby. W ten sposób uczestnicy warsztatu (nawet jeżeli znają się wcześniej) mogą dowiedzieć się o sobie wielu ciekawych, ważnych rzeczy. Dodatkowo stworzy się sieć z wełny. Zawsze możecie podsumować to ćwiczenie, zwracając uwagę, że sieć jest splątana w taki sposób, jak przenikają się losy bohaterów w różnych powieściach lub w tej wybranej, którą chcesz omawiać. Jeśli macie czas, możecie zaproponować, aby teraz włóczka zwijała się (czyli działanie w drugą stronę), a uczestnik który aktualnie trzyma motek, opowiada to, co zapamiętał z historii swojego przedmówcy.
Jeśli planujecie podczas spotkania pracę w podgrupach, pozwólcie im przemieszczać się po całej bibliotece. Sprawcie, aby przestrzeń sprzyjała pracy kreatywnej, nie ograniczajcie jej. Pozwólcie uczestnikom korzystać z wszystkich książek na półkach, może chcą poszukać cytatów itp. Zadbajcie, aby każda grupka osób znalazła swoje miejsce, w którym czują się dość intymnie, ale które ich nie ogranicza. Pamiętajcie, że grupy nie powinny sobie wzajemnie przeszkadzać.
Możecie też zaproponować np. czytanie fragmentów książek na głos przez różnych uczestników warsztatu. Sami zadecydujcie, w którym momencie przerwiecie cytat.
Możecie poprosić uczestników, aby samodzielnie dopisali zakończenie. Co więcej, możecie poprosić, aby zakończenie tego fragmentu zainscenizowali. Poproście, aby wcielili się w role. Zadbajcie wtedy o rekwizyty!
Rozbudźcie wyobraźnię dzieci. Zachęcajcie i podpowiadajcie, w jaki sposób mogą użyć danej rzeczy. Zawsze pokazujcie kilka rozwiązań. Nie sugerujcie, które jest najlepsze. Każdej grupie dajcie tyle samo czasu na zaprezentowanie pracy. Po zakończeniu scenek omówcie ćwiczenie. Pokażcie to, co było wspólne u wszystkich grup, pokażcie to, co było różne. Nie oceniajcie, które wykonanie było lepsze/gorsze. Doceńcie zaangażowanie, wkład i kreatywność.
Ucząc o literaturze, ale nie tylko, zawsze bazujcie na emocjach. Często wcielenie się w rolę danego bohatera/bohaterki powieści będzie dla „aktora” sporym przeżyciem. Opierajcie się na wyobraźni. Jeżeli głównym bohaterem książki jest np. robot albo postać fantastyczna, poproście, aby uczestnicy ją narysowali. Wcześniej zadbajcie o materiały plastyczne dla uczestników. Jako podsumowanie zróbcie galerię portretów tej postaci. Pokażcie, że każdy może odbierać/interpretować książkę na swój sposób i każdy sposób jest prawidłowy!
Możecie też zaangażować grupę uczestników do wspólnego działania. Odwołując się do przykładu robota, możecie poprosić, aby to uczestnicy stworzyli robota z samych siebie. Pozwólcie im samym zdecydować, kto będzie głową robota, kto brzuchem, kto głową, rękami, nogami, uszami itp. Możecie wykorzystać dźwięki. np. na dźwięk „tik” nogi robota idą krok do przodu, na „tak” głowa robota podnosi się do góry i opada, na „tuk” uszy robota kręcą się dookoła własnej osi. Dzięki temu uda wam się w przestrzeni biblioteki dzięki współpracy stworzyć maszynę, o której wspólnie czytaliście. Pozwólcie, aby maszyna ta działa ze sobą kilka minut. Potem przejdźcie do omówienia tego ćwiczenia. Pokażcie, że każdy miał swoje miejsce w tym „robocie”. Każdy miał określoną rolę i był tak samo ważny – musiał współpracować, być uważny i słuchać dźwięków. Na tej kanwie przejdźcie do innych wniosków.
Jako podsumowanie warsztatu możecie na środku sali postawić kosz (taki jak na śmieci) i walizkę podróżną. Rozdajcie każdemu uczestnikowi po dwie kartki papieru. Poproście, aby na jednej napisali to, co im się nie podobało podczas warsztatu w bibliotece i co chcą wyrzucić do śmieci, a na drugiej to, co najlepiej zapamiętali i zabierają ze sobą do domu w walizce. Poproście każdego z uczestników, aby podszedł i wrzucił swoje przemyślenia w odpowiednie miejsce. Możecie też zastosować inne rekwizyty i skojarzenia. Jeśli dzieci są zbyt małe i może być im trudno wpaść na pomysł, co było najbardziej lub najmniej wartościowe, możecie przygotować gotowe karteczki, np. praca w grupach, atmosfera spotkania, ćwiczenie nr 1, ćwiczenie nr 2 itp. Wtedy wystarczy, by uczestnicy wybrali ze swojego kompletu karteczek to, co najlepiej zapamiętali.
Przygotowanie żadnego warsztatu nie jest łatwe. Każdy musi być stworzony na potrzeby danej grupy, ale im więcej bibliotecznych warsztatów przeprowadzicie i w im większej liczbie sami weźmiecie udział, tym więcej inspiracji zyskacie i tym mocniej rozbudzicie swoją kreatywność, a warsztaty w waszej bibliotece staną się prawdziwą inspiracją dla ich uczestników.
Autorka: Agata Napierska
Bibliografia
S. Jarmuż, T. Witkowski, Podręcznik trenera. Praktyka prowadzenia szkoleń, Wrocław 2004.
Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych, Podręcznik trenerski Szkoły Trenerów STOP, Warszawa 2010.
C. Benedict, Jak się uczyć?, 2015.